Als u uw messen net heeft laten slijpen, wilt u daar zo lang mogelijk van genieten. Helaas blijkt uw mes na een aantal weken toch bot uit de keukenla te komen, zelfs als u het niet gebruikt. Hoe komt dat en hoe kunt u ervoor zorgen dat uw messen zo lang mogelijk scherp blijven?
Een blog over over bewaren, snijplanken en andere onderhoudstips.
Een keukenla is als een lawine!
Een scherp mes blijft scherp als er niks mee wordt gedaan. Dat wil eigenlijk zeggen: zolang de snede geen contact maakt met andere materialen. De belangrijkste oorzaak van bot worden is niet dat er veel mee gesneden wordt, maar de wijze van opbergen. De bestekbak in de keukenla is de slechtste manier om een mes op te bergen. In die bak stoot en schuift het mes tegen de andere messen door het regelmatig openen en sluiten van de la en het ‘rommelen’. Uw messen maken hierdoor zware stormen door.
Een mes moet zodanig worden opgeborgen dat het lemmet (of eigenlijk de snede) niet in aanraking komt met andere objecten. Daarom de alternatieve mogelijkheden om een mes beter op te bergen op een rijtje …
-
Beschermhoesje:
Bij veel messen wordt een beschermhoesje geleverd. Gooi het niet weg, maar stop het mes er altijd in als u het mes niet gebruikt. Zo raakt het geen andere messen en wordt het ergste leed voorkomen. Als er bij het mes geen beschermkapje is meegeleverd, maak er dan zelf één van geplastificeerd karton. Dat is een glad en relatief zacht materiaal dat het mes vrijwel niet beschadigt als u het mes er in stopt of uit haalt. Veel dozen zijn gemaakt van geplastificeerd karton, dus altijd voorhanden. Een messenhoesje is de goedkoopste oplossing, maar niet per sé de handigste, voor het goed bewaren van uw mes. Maar als u de keukenla toch moet gebruiken …
-
Messencassette:
Een cassette, waarin ieder mes afzonderlijk wordt geplaatst in een aparte houder is stukken beter dan de bestekbak in uw keukenla. Ook is een cassette beter dan een beschermhoesje, omdat de snede niet langs de bescherming glijdt bij het oppakken en terugleggen. Gebruik bij voorkeur een cassette met een zachte bekleding. Een mogelijk nadeel van een messencassette is dat die vaak alleen past voor de meegeleverde messen, niet voor de messen die u al in uw bezit heeft. Uw messen moeten goed passen, anders gedraagt de cassette zich net zoals de keukenla.
-
Messenblok:
Een messenblok biedt bijna dezelfde bescherming als een beschermhoesje. Het nadeel van een messenblok ten opzichte van zo’n hoesje is dat het materiaal harder is. Metalen messenblokken zijn niet geschikt voor uw kostbare messen, omdat ze de snede ook beschadigen bij het in- of uitnemen. Kunststof of houten messenblokken zijn beter, maar bij veelvuldig uitnemen en terugplaatsen treedt onscherpte ook eerder in dan verwacht. Een messenblok is wel veel handiger dan een hoesje of messencassette omdat u het mes direct kunt pakken en terugplaatsen.
-
Messenmagneet:
Een magnetische messenstrip is waarschijnlijk de beste oplossing voor het opbergen van uw messen. Een mes kan zonder andere messen aan te raken gemakkelijk geplaatst en afgenomen worden.
Een messenmagneet bevestigt u aan de muur, maar er zijn ook staande modellen, die net zo goed zijn (mits zwaar genoeg, zodat ze niet omvallen).
Aanschaftips voor een messenmagneet.
Een messenmagneet heeft twee magneten die parallel aan elkaar op de strip zijn aangebracht en beide over de gehele lengte lopen. Soms zijn de magneten onzichtbaar bevestigd. Kijk dan goed of de magneten sterk genoeg zijn om uw messen te houden. Zo ja, dan verdient dat model de voorkeur, zeker als de strip in hout is uitgevoerd, omdat uw mes dan geen schade kan oplopen op de magneet.
In sommige strips (zoals die van de grootste zweedse geelblauwe meubelwinkel die we allemaal kennen) zijn meerdere kleine magneten afwisselend aan de strip gemonteerd (zoals voetstappen in de sneeuw). Die strips zijn niet geschikt voor kleine en/of lichte messen, juist omdat de magneten zigzagsgewijs zijn aangebracht. Lichtere messen schieten bij het aanbrengen direct scheef op de houder en kunnen elkaar daardoor hard raken (zie foto hierboven). Afrader ! …
Plaatsen van uw mes aan de magnetische strip.
Een mes hoort met de punt naar boven op de magneetstrip te worden geplaatst. Op die wijze kan het mes vrijwel niet scheefzakken door het gewicht van het heft. En als het mes dan toch een keer onbedoeld van de strip wordt gestoten, valt het met de punt naar boven, zodat er geen schade aan het mes, uw aanrecht en uw handen ontstaat.
U plaatst het mes met de rug loodrecht op de strip en laat het vervolgens zijwaarts kantelen totdat de magneet het mes aantrekt. Het afnemen van het mes gebeurt in omgekeerde volgorde, eerst de snede van de strip wegdraaien, richting de rug van het mes en dan pas afnemen.
Schaf een goede snijplank aan
Als u uw eten bereidt, zult u waarschijnlijk een snijplank gebruiken. Die bestaan er in meerdere uitvoeringen. De keuze voor een snijplank is afhankelijk van uw situatie. Met name het soort voedsel dat u er op snijdt, hoe u de versneden spullen naar een pan of bord transporteert en of u een afwasmachine wilt gebruiken voor het schoonmaken. Hieronder de verschillende mogelijkheden met hun eigen voor- en nadelen.
-
Glas:
Een glazen snijplank is hard en er komen geen krassen in. Daarom is het hygiënisch. Er kunnen zich geen etensresten in ophopen en ook als de etenswaren na lang staan zijn ingekoekt, wordt de plank gemakkelijk schoon in de afwasmachine.
Het grootste voordeel is gelijk ook het grootste nadeel. Glas is veel te hard voor uw messen, ook de hardste messen. Die slijten harder dan u kunt bijhouden met een aanzetstaal en moeten zeer vaak worden geslepen. Bovendien is het oppervlak van een glazen snijplank meestal gematteerd. Tussen de groeven hoopt zich toch weer vuil op en bij het snijden snijdt u niet helemaal door de etenswaren, maar blijft het laatste stukje alleen maar aangeprikt. U moet het laatste stuk toch losscheuren (over de stippellijn …). Om deze redenen raad ik het gebruik van een glazen snijplank af.
-
Hout:
Een houten snijplank is een fijne plank voor de meeste messen. Dat geldt echter niet voor bamboe en enkele andere zeer harde houtsoorten. Die keiharde planken moet u vermijden. Ze zijn alleen geschikt voor zeer harde messen, zoals japanse of keramische messen (waarvan ik de japanse messen van harte aanbeveel en de keramische messen niet).
De hardheid van hout.
Een grenen plank is zacht genoeg om schade aan het mes te voorkomen. Dat is fijn. Het nadeel van dit middelharde hout is dat het gevoelig is voor bacteriëngroei, met name in de ingekerfde snijsporen en in de groeven waarmee de losse delen aan elkaar zijn gelijmd.
Voor goede goede harde messen wordt daarom vaak beuken- of eikenhout aanbevolen, dat veel harder is. U moet uw hardhouten plank wel regelmatig (eens per jaar) ontsmetten met citroenzuur en zout en eens per maand invetten met druivenpitolie of een andere geur- en smaakloze olie (geen olijfolie), zodat het harde oppervlak toch zacht en elastisch blijft. En de olie zorgt er natuurlijk ook voor dat bacteriehoudend water niet in het hout trekt. Als het nodig is moet u de plank schuren om de kerven en andere onregelmatigheden eruit te halen.
Dunne of dikke houten plank?
Een dikke houten plank is zwaar en ligt daarom stabiel op uw aanrecht. Een dikke plank kunt u vaak herstellen met schaaf of schuurpapier en gaat dus langer mee. Aan de andere kant is een dikke plank niet handig als u vaak uw versneden groente direct van de plank in de pan schuift. Voor die gevallen is een dunne plank lichter en handelbaarder.
Hout heeft één echt nadeel; het mag niet in de afwasmachine. U kunt uw plank het beste direct na de maaltijdbereiding in een lauw sopje afwassen en daarna direct afdrogen (om te voorkomen dat vocht in het hout trekt).
Een goede kunststof plank is precies hard genoeg om goed te kunnen snijden en om langdurig hygiënisch te blijven. Een kunststof plank is vrijwel nooit te hard voor uw messen. Bovendien is de plank licht en handelbaar. Hij is wel glad en kan daarom over uw aanrecht glijden. Daarvoor zijn meestal ‘voetjes’ verkrijgbaar. Een kunststof plank mag in de afwasmachine (maar het wordt niet aanbevolen). Dat maakt de kunststof plank tot de ideale snijplank voor de professionele- en de hobbykeuken. Een kunststof moet op dezelfde wijze als een houten plank af en toe worden ontsmet en geschuurd, maar hoeft niet te worden ingeolied.
Veel goede kunststof snijplanken zijn onderdeel van een set; een afzonderlijke plank voor groente, vlees, vis, brood en reuk achterlatende etenswaren (uien en knoflook), meestal in een andere kleur (zie afbeelding). Dit is in de horeca zelfs verplicht vanwege mogelijk gevaar van kruisbesmetting; de bacteriën uit de kip mogen niet in de rauwkostsalade komen.
Er zijn twee redenen die u van kunststof zouden kunnen weerhouden. Een kunststof plank zal, net als hout, mogelijk deeltjes loslaten door het snijden. Ik heb liever hout dan polyethyleen in mijn maag, maar ook dat schijnt niet echt schadelijk voor de gezondheid te zijn. En een kunststof plank is vaak geen sieraad voor uw keuken …
Gesneden groente van de plank in de pan schuiven
Als u uw net gesneden etenswaren van een snijplank in de pan of een schaal wilt schuiven, draai het mes dan om, met de rug op de plank en de snede omhoog, zodat het mes niet bot wordt van het schuiven over de plank. Van dit laatste slijt het mes net zo hard als van de hele snijsessie bij elkaar.
Afwasmachine
Een goed mes wast u met de hand af. Hiermee vermijdt u het risico dat het mes in de afwasmachine tegen ander bestek en servies stoot, zodat het mes schade oploopt. Bovendien bevatten de afwasmiddelen in uw afwasmachine zeer agressief bijtende stoffen (zuren, zouten en/of logende middelen), die uw messen snel aantasten op de gevoeligste plekken (de vouw en snede en altijd ook het heft). Een afwasmachine valt uw messen net zo hard aan als uw glazen serviesgoed en uw mooi gedecoreerde porselein.
Aanzetten en stroppen
Op deze website wordt op meerdere plekken al aandacht besteed aan het zorgvuldig aanzetten of stroppen van uw messen (zie bijv. het artikel over zelf aanzetten, de blog over de werking van een aanzetstaal of de blog over het stroppen). Hier rest alleen te vermelden dat u met gebruik van een aanzetstaal de volgende slijpbeurt flink kunt uitstellen.
En als dat moment van slijpen dan toch voor de deur staat … dan ben ik er om u uit de brand te helpen.