Ik krijg vaak de vraag of een kapot mes nog te repareren valt. Het antwoord is in 90% van de gevallen ‘Ja’ en de oplossing is simpel en goedkoop. Een mes met een afgebroken punt, een snijrand met een gat, een verbuiging of een kapot handvat is meestal goed te repareren (vaak voor minder dan 8 euro, een fractie van de kosten voor een nieuw mes). Lees verder om te bepalen of en hoe uw mes nog valt te redden.
Een mes waarmee niet meer te snijden valt is bot. Dat kan natuurlijk gewoon geslepen worden. Maar een kapot mes (in uw termen) is voor deMessenslijper ook gewoon een te slijpen mes. Of er nu een punt mist, de afwasmachine te rigoureus was, een enthousiaste thuisslijper iets te druk in de weer is geweest met de slijptol, meestal is de oorspronkelijke vorm en de snijrand weer gewoon te herstellen. Het mes wordt alleen iets korter of smaller, afhankelijk van de beschadiging. Maar laat dat laatste geen reden zijn om het niet te (laten) proberen.
De meeste beschadigingen zijn ontstaan door ongelukjes, achterstallig onderhoud of de afwasmachine. Hieronder laat ik zien welke van die beschadigingen met succes weer gerepareerd kunnen worden.
Afgebroken punt
Als u uw mes laat vallen of er een blikje mee openmaakt, kan de punt verbuigen of breken. Een verbuiging lijkt meestal niet zo erg, maar is dat wel, omdat u er niet meer mooi recht mee kunt snijden. Uw mes ‘kantelt’ terwijl u ermee werkt. Een verbuiging is vaak niet meer recht te buigen omdat de punt dan alsnog afbreekt. Breken en buigen zijn daarom even ernstig en in beide gevallen wordt het mes beschouwd als een kapot mes.
Gelukkig is dit goed te verhelpen. De punt kan aan de snijkant en/of aan de ‘rug’ bijgeslepen worden, zodanig dat er een nieuwe punt ontstaat. Daarbij is het van belang dat de nieuwe vorm voldoet aan de oorspronkelijke geometrische eisen van het mes, omdat anders het gedrag van het mes verandert. Meestal moet het hele snijvlak en/of de gehele rug moet worden bewerkt om die eigenschappen weer ‘als nieuw’ terug te halen.
Chipping
Chipping is het uitbreken van kleine stukjes van de snijrand. Het komt zeer vaak voor bij harde messen, omdat een harde snijrand niet bestand is tegen zijwaartse druk. Vooral de duurste messen leiden het meest aan chipping, en de goedkoopste messen nauwelijks.
Chipping is de prijs die je betaalt voor langdurige scherpte, waarmee vooral Japanse messen worden aanbevolen. U kunt het voorkomen met een keramische slijpstaaf, die u correct moet gebruiken (zie deze blog). Is het mes eenmaal gechipt, dan is dat alleen te herstellen via het terugslijpen (verwijderen) van de snijrand met een paar millimeter. Zonde van uw dure mes, maar als het vakkundig gebeurt merk je er daarna weinig van.
Uitgebroken snijvlak
Een snijvlak kan verder uitbreken of scheuren door ongelijke of zijwaartse druk. Dit gebeurt in de meeste gevallen in combinatie met niet verholpen chipping, die op den duur scheuren in het lemmet veroorzaakt. Zoals u kunt zien is ook dit vaak nog goed te repareren, maar het lemmet moet daarvoor wel voldoende hoog zijn. De hoeveelheid metaal die moet worden verwijderd staat gelijk aan enkele tientallen jaren normale slijtage.
Slijpsporen
Een mes dat is geslepen op een slijpsteen of slijptol heeft vaak meerdere beschadigingen. Op de foto zijn de twee belangrijkste te zien: krassen op de zijkant van het lemmet na een uitglijder, en een onregelmatige ‘golvende’ snijrand door onregelmatig slijpen en/of verbranding. Deze beschadigingen kunnen worden verholpen door het terugslijpen van de gehele snijrand tot deze weer recht is. Krassen op de zijkant die door normaal gebruik zijn ontstaan kunnen meestal glad gepolijst worden. Krassen op de zijkant die door een slijpsteen zijn veroorzaakt, zijn daarvoor te diep. Die kunnen worden verholpen door uitdunning van het lemmet. Het resultaat daarvan is echter een merkbaar dunner mes en is daarom vaak niet aan te raden.
Roest
Roestvorming op een mes is lelijk, maar bovenal schadelijk. Roest moet zo snel mogelijk worden verwijderd, want een roestig mes wordt snel een kapot mes. DeMessenslijper heeft daarvoor meerdere methoden, afhankelijk van het soort roest en de ernst ervan.
Een speciale soort roest is pitroest, een roest die direct de diepte in gaat, maar op het eerste gezicht slechts als een paar zwarte puntjes zichtbaar is. Pitroest kan zeer snel uw mes onherstelbaar beschadigen en is nauwelijks tot niet te verhelpen. Pitroest treedt vooral op bij messen die als roestvrij of roestvast (RVS) zijn aangekocht en daarom dagelijks in de afwasmachine belanden. Omdat pitroest als eerste op de snijrand wordt aangetroffen zal het slijpen van zo’n mes nooit resulteren tot een mooie strakke snede, er blijven altijd stukjes uitbreken. Een mes met pitroest is meestal echt een kapot mes.
Gescheurd heft (handvat)
Eén van de vervelendste beschadigingen aan een mes zijn beschadigingen aan het heft. Ieder heftmateriaal, of de bevestiging daarvan aan het mes, is vatbaar voor zeer snelle degradatie door vooral (alweer) de afwasmachine. Het handvat en de bevestiging krimpen en zetten uit onder invloed van de chemicaliën in combinatie met warm water; het heft droogt uit en scheurt onherroepelijk binnen enkele jaren. Dat geldt niet alleen voor hout, maar ook voor allerlei gestabiliseerde materialen (micarta) en kunststoffen. Ook de nagels waarmee het handvat is bevestigd roesten (te zien als een witte of zwarte aanslag) en breken of laten los. Naast het heftmateriaal lijdt vooral ook de tang (het staal dat door het heft loopt) omdat het binnengedrongen water met chemicalieën nog roest veroorzaakt, lang nadat het mes zelf al droog lijkt te zijn (zie foto hieronder).
En helaas, het heft is vrijwel nooit door de fabrikant vervangbaar. U zult een nieuw heft moeten laten maken, als het mes u dierbaar is. Gelukkig leest u nu een pagina van iemand die dat goed kan !
Kortom
De meeste beschadigingen zijn te verhelpen door ze weg te slijpen of polijsten. Slechts enkele, met name pitroest, zorgen voor een onherstelbaar mes. Als u een in uw ogen kapot mes hebt en het wilt vervangen, raad ik u aan het toch even door mij te laten bekijken. Bijna alle reparaties aan het lemmet kosten maximaal 8 euro, alleen een mes ‘hervormen’ tot een nieuw model of het handvat vervangen is duurder. Kijk hier voor mogelijkheden en prijzen .
