Aanzetten moeilijk? Ga stroppen!

Stroppen stropOngetwijfeld door de toenemende populariteit van het klassieke open scheermes, waarvoor stroppen  onvermijdelijk is, wordt ook de strop steeds populairder voor andere messen. Met name door de onduidelijkheden bij het gebruik van een aanzetstaal (“dat werkt bij mij nooit. Het mes wordt alleen maar botter”), lijkt de strop een aantrekkelijk alternatief.  Over alle ins en outs van het aanzetten heb ik inmiddels verschillende blogs geschreven en geloof me, het is echt niet moeilijk. Maar toch, ook de strop is een zeer goed alternatief om je net geslepen messen lang scherp te houden. Door de nieuwe belangstelling voor de strop loopt de verkrijgbaarheid vooruit op de kennis; hij wordt omhuld door mysteries en mystiek. Dus ik weer aan het werk, en zie hier het resultaat: alle ins en outs over stroppen.

Wat is stroppen?

In de wereld van bushcraft en de jacht is de strop al heel lang bekend, met name omdat je die vaak al bij je hebt, in de vorm van een broekriem. Een strop is namelijk niets anders dan een strook leer. Hij is net zoals een aanzetstaal bedoeld om de omgebogen snede van een mes weer terug te buigen naar een rechte snede of hem een heel klein beetje te slijpen.

Stroppen ligt ergens tussen aanzetten en slijpen en is bedoeld voor écht scherpe snijranden, zoals die van scheermessen of supertjescherp geslepen jacht- of keukenmessen. Op een strop zet u een snede aan door het over het leer te strijken. Als het leer is ingesmeerd met een polijstpasta, dan noemen we dat geen aanzetten meer, maar polijsten. De minuscule vervormingen aan de snijrand (bramen) worden dan verwijderd in plaats van recht gebogen. Daarnaast kunt u een strop ook gebruiken om een geheel lemmet te polijsten. Uw mes gaat daardoor blinken.

De varianten van een strop

stroppen stropriemScheerriem – Een losse leren strook, aan één kant met een oog of ring bevestigd aan een vast punt en aan de andere kant een handvat of ring. Als u de riem hebt opgehangen, trekt u het leer met de hand strak. Dit is de strop zoals de barbier hem vroeger gebruikte. Deze methode is uitermate geschikt voor het aanzetten van een scheermes, ook wel ‘richten’ genoemd. Met een scheerriem die is voorzien van polijstpasta wordt het mes enigszins geslepen, maar daarvoor is een meer stabiel bevestigde strop beter geschikt. Met een scheerriem krijgt de vouw namelijk een afgeronde (convex) vorm en dat is voor een scheermes niet altijd gewenst. Voor bijvoorbeeld een outdoor- of jachtmes kan deze convex vouw juist wel gewenst zijn.

stroppen spanriemSpanriem – Als het leer is opgespannen in een frame, noemt men dat een spanriem. Als het leer te slap wordt, kan het verder worden gespannen met een stelschroef. Een spanriem wordt, ingesmeerd met een polijstpasta, gebruikt voor het opnieuw aanscherpen (slijpen) van een scheermes. Omdat het leer strakker is opgespannen wordt de vouw veel minder convex.

stroppen stropplankStropplank – Als het leer niet is opgespannen, maar verlijmd op een houten plank, noem je dat een stropplank. Het leer kan nu helemaal niet meer doorbuigen en geeft daardoor een min of meer rechte vouw. Ook de stropplank wordt meestal ingesmeerd met polijstpasta (stropping compound) voor een lichte slijpwerking. Een stropplank is uitermate geschikt om scheermessen te slijpen en andere zeer fijn geslepen messen scherp te houden. Het is voor die messen een zeer goed alternatief voor een keramische slijpstaaf en overtreft die zelfs veruit, mits uw messen nog scherp zijn. Maar let op: verkeerd gebruik kan tot botte messen leiden. U moet op een strop vrij exact de slijphoek aanhouden. Als u die niet weet, kunt u hem ‘zoeken’ (zie de blog over aanzetten hoe u dat moet doen). De stropplank is wel veel toegeeflijker dan de keramische staaf. U wordt niet direct afgestraft als u even afwijkt van die ideale hoek. Bovendien ‘leidt’ een strop u bijna vanzelf naar die hoek door zijn geluid; u moet bijna moeite doen om uw mes in een onjuiste hoek te stroppen.

Droog stroppen

Met een strop zonder polijstpasta kunt u een mes ‘richten’, een bij het stroppen gebruikelijke term voor ‘aanzetten’. Dat is leuk voor scheermessen, maar voor andere messen is het ‘droge’ leer te weinig effectief. Het leer geeft niet voldoende  tegendruk om de snede van een mes recht te buigen. Die snede is namelijk veel dikker, ongeveer 4 tot 10x zo dik als de snede van een scheermes.
Een met polijstpasta geladen strop is wel een goed alternatief voor een aanzetstaal.

Polijstpasta’s

Met een polijstpasta krijgt het leer ineens een slijpende (of polijstende) werking. Goed om uw scherpste messen scherp te houden of het gehele lemmet te polijsten tot het spiegelt. Polijstpasta’s bevatten uiterst fijne slijpkorreltjes in de grootte van een halve tot enkele microns (een micron is een duizendste millimeter). Door achtereenvolgens polijstpasta’s van grof naar fijn te gebruiken kunt u de snede van uw mes aanscherpen totdat de snede nog maar 1 of 2 micron dik is. Dat is echter veel te dun voor een mes, omdat zo’n dunne snede al ombuigt als u er overheen blaast. Laat staan dat u er een knolselderij mee moet slachten. Daarom worden de fijnste pasta’s alleen gebruikt voor het stroppen van scheermessen. Voor andere messen zijn groffere pasta’s met korrels van 6 tot 50 micron meer geschikt.

De kleur van een pasta geeft aan hoe grof- of fijn deze pasta is. Dit is historisch gegroeid uit het toevoegen van verschillende slijpende poeders, die de pasta een eigen kleur geven. Zo worden bijvoorbeeld metaaloxiden (roest) toegevoegd; ijzeroxide, een zeer fijn slijppoeder voor scheermessen en chirurgische instrumenten, kleurt de pasta rood. Chroomoxide (iets minder fijn) kleurt groen en aluminiumoxide wit.

Traditionele kleuren van polijstpasta’s:

Kleur grit
Bedoeld voor
Slijppoeder
Zwart Grof 10-50 micron. Voor voorpolijsten van een scheermes of ‘satijn’polijsten van een mes Amaril
Wit medium 3-6 micron. Voor polijsten van een (scheer)mes of glanspolijsten van een mes Aluminumoxide
Groen Fijn 1 micron. Voor eindpolijsten van een scheermes of spiegelpolijsten van een mes Chroomoxide
Rood Zeer fijn 0,5 micron. Zeer fijn eindpolijsten van een scheermes Ijzeroxide
Geel n.v.t. Leervet, niet slijpend of polijstend n.v.t.

Dit tabelletje is maar een deel van het verhaal. Moderne pasta’s worden geleverd in vele kleuren, die niet meer direct ontstaan uit het slijppoeder. Zo zijn bijvoorbeeld pasta’s met diamantstof als polijstmiddel van grof tot fijn in verschillende kleuren te krijgen. Daarmee vervalt een beetje het verband tussen kleur en fijnheid, maar als u een groene pasta tegenkomt waarop staat dat het chroomoxide bevat, weet u nu genoeg.

Moet ik de gladde kant of de achterkant van het leer gebruiken?

Een stook leer heeft een harde, gladde zijde en een vezelige, zachte zijde (suède). Beide zijden zijn te gebruiken voor het stroppen, maar iedere zijde heeft zijn voor- en nadelen. Daarom zweren veel stropgebruikers bij alleen de harde of juist alleen de suède kant, en iedereen met zijn eigen argumenten. Welke kant voor u het beste is, kan ik niet zo maar aangeven; u moet helemaal zelf kiezen. Wel geef ik u wat motivaties om die keuze te vergemakkelijken:

  • De zachte vezelige suède kant zakt in onder de druk van het mes. U sleept uw mes daardoor altijd door een ‘deukje’ in het leer, dat weer terugveert als het mes verschuift. Door deze deuk wordt het mes rond geslepen. Een ronde (convex) vouw vormt een goede backup voor de snede omdat er relatief veel staal direct achter de snede zit; die snede zal daardoor steviger zijn, minder snel buigen en blijft daardoor langer scherp. De suède kant van het leer wordt daarom veel gebruikt voor messen die veel te verduren krijgen, zoals outdoormessen. Ook veel Japanse merken, met Global als belangrijkste voorbeeld, leveren messen met een convex vouw. Ook voor een nieuw Global mes gebruikt u daarom bij voorkeur de suède achterkant van het leer.
    Maar let op: op een Global die al een keer is geslepen, is de convex vouw waarschijnlijk weggeslepen tot een rechte vouw (V-vorm, zoals de fabrikant ook adviseert). Als uw mes niet convex is geslepen, maakt u het mes botter als u de suède kant gebruikt.
  • ScherpDe meeste keukenmessen zijn geslepen in een V-vorm, dus recht. Daarvoor is de gladde kant van het leer veel beter geschikt. Die gladde kant is relatief hard en zakt weinig door onder de druk van het mes. Daardoor blijft het mes zijn rechte vouw behouden. Ook voor beitels en scheermessen gebruikt u altijd de gladde kant (hoewel veel klassieke baardmannen het hiermee niet eens zullen zijn, want een V-vorm scheert veel agressiever dan een convex vorm en levert minder scheercomfort).

Hoe strop je dan een mes?

Ik kan u uitleggen hoe u moet stroppen, maar plaatjes zeggen meer dan woorden, dus verwijs ik u naar dit engelstalig filmpje op youtube, waarin Garrett Wade u in alle simpelheid laat zien hoe u uw mes kunt stroppen. Hij heeft een superdeluxe magnetische stropplank in plaats van mijn houten plankjes en brengt zijn polijstpasta niet met de warme muis van zijn hand aan, maar met een mes, maar verder laat hij het goed en duidelijk zien.

Uitproberen?

ContactAls u een strop wilt uitproberen of aanschaffen, kom dan eens langs. Ik heb verschillende handgemaakte stropplanken en losse strops, waarop u zelf kunt zien of een strop iets voor u is en welke strop het beste aansluit bij uw wensen.

4 antwoorden op “Aanzetten moeilijk? Ga stroppen!”

  1. Ik heb zo’n groen blokje polijstpasta. Hoe gebruik ik het precies? Smeer ik het zo op de strop of moet het warm en zacht worden? Ik probeer hout te snijden, maar ben nog een beginner.

    1. De meeste blokjes kan je met een beetje warm maken gemakkelijk uitstrijken. Je kan daarnaast ook de strop verwarmen met bijv. een föhn, dat werkt makkelijker. Smeer er slechts weinig pasta op. Zoveel dat je het net ziet is voldoende, maar smeer dat wel goed uit. Met een dikkere laag wordt het stropresultaat meestal minder goed.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.

Stroppen met een strop

strop

Na het slijpen en wetten kan een mes nog gestropt worden. Stroppen is het ‘aanzetten’ van een mes op een leren riem, de strop. Het is een methode die vooral voor scheermessen wordt gebruikt om eventuele minuscule braampjes, die na wetten nog aan de snede zitten, recht te buigen. Het wordt daarom ook wel ‘richten’ of ‘zetten’ genoemd. Een gestropt scheermes voorkomt huidirritaties als gevolg van het scheren.
Een normaal keukenmes hoeft niet gestropt te worden. Gebruik van een aanzetstaal is voldoende.
Alleen degene die zijn mes ultrascherp wil maken en houden gebruikt een strop. Dat moet je vaak doen, want het resultaat is niet lang houdbaar.

De strop

Een strop bestaat uit een strook leer met een harde buitenkant en een zachte binnenkant (zoals een riem, die prima gebruikt kan worden). Soms is naast de strook leer ook een strook canvas aanwezig.

  • Het canvas en/of de ‘binnenzijde’ van het leer gebruik je voor het rechtzetten van vrijwel onzichtbare braampjes, die altijd ontstaan in iedere snijbeurt.
  • De ‘buitenzijde’ van het leer is iets harder en wordt meestal ingesmeerd met polijstpasta, om zeer minuscule braampjes te verwijderen.

Ik zelf gebruik een strop na het afwetten, zodat het mes écht scheermesscherp uit de bewerking komt. Ook gebruik ik hem na iedere kookbeurt, zodat het mes in optimale conditie blijft. Maar zoals hierboven al aangegeven ben ik daarmee een uitzondering.

Bent u geïnteresseerd in de strop? Lees deze blog en u wordt een stuk wijzer!

< vorige                                                                                                          volgende >